Θεσσαλονίκη: Ο Ιερός Ναός της του Θεού Σοφίας και η ιστορία του

Ο Ιερός Ναός της Αγίας Σοφίας, που βρίσκεται στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, είναι σημείο αναφοράς για την πόλη ενόψει των ημερών του Πάσχα, σύμφωνα με πληροφορίες από την ΕΡΤ3. Ο ναός διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην ιστορία της πόλης, λειτουργώντας από τον 8ο αιώνα ως καθεδρικός ναός έως τη μετατροπή του σε τζαμί το 1523-1524. Κατά τη διάρκεια της Λατινοκρατίας (1204-1224), έγινε καθεδρικός ναός των Λατίνων και μετά την ανακατάληψη της πόλης από τους Βυζαντινούς το 1224, επέστρεψε στους Ορθοδόξους. Περίπου στα 100 χρόνια μετά την οθωμανική κατάκτηση το 1430, ο ναός μετατράπηκε και πάλι σε τζαμί, αλλά κάηκε στη μεγάλη πυρκαγιά του 1890 και αναστηλώθηκε το 1907-1909. Το 1913, μετά την απελευθέρωση της πόλης, ο ναός επέστρεψε στη χριστιανική λατρεία.

Η αρχική βασιλική, κατασκευασμένη στα τέλη του 4ου αιώνα, κατεστράφη από σεισμό και πυρκαγιά, και στη θέση της ιδρύθηκε ο σύγχρονος ναός. Αυτός ανήκει στον τύπο μεταβατικού σταυροειδούς εγγεγραμμένου ναού, με πύργο τουρκικής προσθήκης. Σημαντικά ψηφιδωτά, χρονολογούμενα σε τρεις διαφορετικές περιόδους, κοσμούν το μνημείο, με την ανέγερση και τον διάκοσμο να συνδέονται με ιστορικά πρόσωπα όπως ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Στ΄ και η μητέρα του Ειρήνη της Αθηναίας.

Οι τοιχογραφίες του 11ου αιώνα συνδέονται με την ανέγερση του νάρθηκα μετά το 1037. Ενδεικτικά, λίγες μορφές μοναχών αγίων, όπως η Αγία Θεοδώρα της Θεσσαλονίκης, διατηρούνται στους τοίχους του.